มะเร็งโพรงจมูก
มะเร็งโพรงจมูก
โรคมะเร็งโพรงจมูก (Nasopharyngeal carcinoma) เป็นโรคมะเร็งที่เกิดขึ้นหลังโพรงจมูกซึ่งอยู่ด้านหลังของจมูกและบริเวณเหนือช่องคอใต้ฐานของสมอง โพรงจมูกจะเป็นทางผ่านเข้าออกของอากาศและสารบางอย่างที่เข้าสู่ร่างกายของเราเช่น ควันมลพิษ ควันบุหรี่
สาเหตุของโรคมะเร็งโพรงจมูก
- เกิดจากกรรมพันธุ์และเชื้อชาติ ซึ่งโรคมะเร็งโพรงจมูกมักจะพบมากในคนเอเชีย โดยเฉพาะประเทศจีน ฮ่องกง และจะพบในผู้ป่วยเพศชายมากกว่าผู้ป่วยเพศหญิงถึง 3 เท่า
- เกิดจากเชื้อไวรัสเอ็บสไตบาร์ (Ebstein Barr Virus: EBV) หรือสารไนโตรซามีน (Nitrosamines) ซึ่งเป็นสารที่กระตุ้นให้เกิดโรคมะเร็ง พบมากในใบยาสูบในบุหรี่ อาหารหมักดอง อาหารปิ้งย่าง ปลาเค็ม ปลาร้า ฝุ่นจากโรงงานอุตสาหกรรม สารฟอร์มาดีไฮด์ (Formaldehyde) และควันไฟ
---
พยาธิสภาพและระยะของโรคมะเร็งโพรงจมูก
พยาธิสภาพ หรือความผิดปกติของร่างกายเมื่อเกิดโรคมะเร็งโพรงจมูกมักจะเป็นชนิดสเควมัสเซลล์ (Squamous cell carcinoma) ซึ่งเป็นมะเร็งผิวหนังที่พบได้เป็นอันดับ 2 ของโรคมะเร็งผิวหนังทั้งหมด โดยเชื้อมะเร็งโพรงจมูกจะเริ่มเกิดที่ชั้นใต้เยื่อเมือกบริเวณด้านข้างของหลังจมูกและผนังคอด้านหลังก่อน จากนั้นจึงจะลุกลามออกไปส่วนอื่น
มะเร็งหลังโพรงจมูกแบ่งเป็น 4 ระยะ ได้แก่
- ระยะที่ 1 (T1) ก้อนมะเร็งยังอยู่ภายในโพรงจมูกข้างเดียว หรือยังไม่เห็นก้อนเนื้องอก แต่หากมีการตรวจชิ้นเนื้อก็จะได้เป็นผลบวก
- ระยะที่ 2 (T2) ก้อนมะเร็งอยู่เต็มภายในหลังโพรงจมูกทั้งด้านข้างและด้านหลัง
- ระยะที่ 3 (T3) ก้อนมะเร็งลุกลามไปถึงช่องจมูกและช่องคอ รวมถึงได้เข้าไปอยู่ภายในโพรงหลังจมูกแล้ว แต่ต่อมน้ำเหลืองข้างคอด้านที่เป็นมะเร็งยังโตไม่เกิน 3 เซนติเมตร
- ระยะที่ 4 (T4) ก้อนมะเร็งลุกลามไปยังกะโหลกศีรษะ เส้นประสาทสมอง และผู้ป่วยอาจมีภาวะต่อมน้ำเหลืองโตด้วย หรือเชื้อมะเร็งได้กระจายไปสู่อวัยวะอื่นที่อยู่ไกลกว่านั้นแล้ว รวมทั้งกระจายไปยังต่อมข้างคอด้วย
---
การแบ่งลักษณะและขนาดของโรคมะเร็งโพรงจมูก
- ระยะ N1 หมายถึง ต่อมน้ำเหลืองโตข้างเดียวกับที่เกิดก้อนมะเร็ง มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางไม่เกิน 3 เซนติเมตร
- ระยะ N2 หมายถึง ต่อมน้ำเหลืองโตข้างเดียวกับที่เกิดก้อนมะเร็ง อาจโตเพียงก้อนเดียวหรือหลายก้อน มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางเกิน 3 เซนติเมตร แต่ไม่เกิน 6 เซนติเมตร
- ระยะ N3 หมายถึง ต่อมน้ำเหลืองโตมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางเกิน 6 เซนติเมตรไปแล้ว
---
การรักษา
สำหรับผู้ป่วยที่อยู่ในมะเร็งระยะ 2 และ 3 การใช้รังสีรักษาจะได้ผลดีที่สุด และจะครอบคลุมทั้งก้อนมะเร็งต้นกำเนิดและต่อมน้ำเหลืองที่โต ผู้ป่วยบางรายอาจใช้การฝังแร่ร่วมด้วยหากเป็นในระยะ 3 หรือ 4 หรือมะเร็งลุกลามไปยังบริเวณคอ หรือต่อมน้ำเหลืองโตมากกว่า 6 เซนติเมตรแล้ว
นอกจากการใช้รังสีบำบัดแล้ว แพทย์มักนิยมใช้ยาเคมีบำบัดร่วมกับการใช้รังสีรักษา หรือให้ก่อนหรือหลังการใช้รังสีรักษาก็ได้ เช่น ซิสพลาทิน (Cisplatin) ฟลูออโรยูราซิล 5 (5-Fluouracil: 5-FU) แต่หากผู้ป่วยบางรายเมื่อรักษาด้วยการฉายรังสีแล้วต่อมน้ำเหลืองไม่ยุบลง แพทย์จะรักษาโดยการผ่าตัดเอาต่อมน้ำเหลืองออกทั้งหมด
นอกจากนี้ ยังมียังมีการรักษาโดยใช้ แสงเลเซอร์พีดีที (Photodynamic Therapy: PDT) โดยแพทย์จะฉีดสารไวแสง (Photesensitizer) เข้าทางหลอดเลือดดำ จากนั้นเซลล์ในร่างกายที่เป็นเซลล์มะเร็งก็จะจับกับสารไวแสงไว้และเรืองแสงเป็นสีแดง (Red flurorescent) ส่วนเซลล์ในร่างกายที่เป็นปกติจะขับสารไวแสงออกไปภายใน 2-3 วัน หลังจากนั้น แพทย์จึงจะยิงแสงเลเซอร์ไปยังเซลล์มะเร็งที่จับกับสารไวแสง ทำให้เซลล์มะเร็งถูกทำลาย
ข้อควรระวังของการรักษาแบบนี้คือ หลังจากฉีดสารไวแสงแล้ว ผู้ป่วยจะต้องไม่ถูกแสงแดดเป็นเวลาประมาณ 4-6 สัปดาห์
---
การพยาบาล
ผู้ดูแลผู้ป่วยโรคมะเร็งโพรงจมูกจะต้องคำนึงถึงการช่วยเหลือให้ผู้ป่วยปรับตัวต่อการวินิจฉัยโรคได้ รวมทั้งรู้จักวิธีดูแลผู้ป่วย ในระหว่างที่ผู้ป่วยกำลังได้รับรังสีรักษาและเคมีบำบัด ตลอดจนช่วยเหลือในการปรับตัวต่ออาการข้างเคียงที่เกิดขึ้นจากการรักษา เช่น
- ให้ยาแก้ปวด
- ให้อมน้ำยาที่มียาชาไซโลเคน วิสเชียส (Xylocaine viscous) เพื่อบรรเทาอาการปวดบริเวณช่องปากและคอ
- งดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และสูบบุหรี่
- รักษาความสะอาดในช่องปากโดยให้กลั้วปากและคอด้วยน้ำเกลือ
- แนะนำให้ผู้ป่วยจิบน้ำบ่อยๆ หรือใช้น้ำลายเทียมเพื่อลดอาการปากแห้ง ซึ่งอาการปากแห้งจะเกิดได้ตั้งแต่ 2-3 สัปดาห์แรกของการฉายรังสีและหลังหยุดฉายรังสีอีกหลายสัปดาห์
- ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับน้ำอย่างเพียงพอเพื่อขับเอาเซลล์ที่ถูกทำลายจากการฉายรังสีหรือใช้เคมีบำบัดออกมา
- ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับอาหารอย่างเพียงพอ หากผู้ป่วยรับประทานอาหารไม่ได้เพราะเจ็บแผนในปากมาก ควรให้อาหารอ่อน รสไม่จัด และให้ยาแก้ปวดกับผู้ป่วยก่อนรับประทานอาหารประมาณครึ่งชั่วโมง หากผู้ป่วยมีอาการคลื่นไส้อาเจียน หรือเบื่ออาหาร อาจต้องให้อาหารทางสายยางหรือทางหลอดเลือดดำแทน
ที่มา : https://www.honestdocs.co/nasopharyngeal-carcinoma
Nasopharyngeal Cancer: Background, Pathophysiology, Epidemiology. Medscape. (https://emedicine.medscape.com/article/988165-overview)
What Is Nasopharyngeal Cancer?. American Cancer Society. (https://www.cancer.org/cancer/nasopharyngeal-cancer/about/what-is-nasopharyngeal-cancer.html)
Nasopharyngeal Cancer Treatment (Adult) (PDQ®)Patient Version. National Cancer Institute. (https://www.cancer.gov/types/head-and-neck/patient/adult/nasopharyngeal-treatment-pdq)
Nasopharyngeal Cancer: Symptoms, Causes, and Treatment (https://www.webmd.com/cancer/nasopharyngeal-cancer#1)
Nasopharyngeal carcinoma - Symptoms and causes. Mayo Clinic. (https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/nasopharyngeal-carcinoma/symptoms-causes/syc-20375529?page=0&citems=10)
cancer.gov, Nasopharyngeal carcinoma (https://www.cancer.gov/types/head-and-neck/patient/adult/nasopharyngeal-treatment-pdq)
ncbi.nlm.nih.gov, Nasopharyngeal carcinoma (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1559589/)
webmd.com, Nasopharyngeal carcinoma (https://www.webmd.com/cancer/nasopharyngeal-cancer#1)
mayoclinic, Nasopharyngeal carcinoma (https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/nasopharyngeal-carcinoma/symptoms-causes/syc-20375529)
nhs.uk, Nasopharyngeal cancer (https://www.nhs.uk/conditions/nasopharyngeal-cancer/), 10 August 2018
ncbi.nlm.nih, Nasopharyngeal carcinoma (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1559589/)
mayoclinic, Nasopharyngeal carcinoma (https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/nasopharyngeal-carcinoma/symptoms-causes/syc-20375529), Aug. 17, 2018
Dry mouth or xerostomia. Cancer.Net. https://www.cancer.net/navigating-cancer-care/side-effects/dry-mouth-or-xerostomia.
Hui EP, et al. Treatment of early locoregionally advanced nasopharyngeal carcinoma. https://www.uptodate.com/contents/search.
Hui EP, et al. Epidemiology, etiology and diagnosis of nasopharyngeal carcinoma. https://www.uptodate.com/contents/search.
Nasopharyngeal cancer: Treatment options. Cancer.Net. https://www.cancer.net/cancer-types/nasopharyngeal-cancer/treatment-options.
Nasopharyngeal cancer treatment (PDQ). National Cancer Institute. https://www.cancer.gov/types/head-and-neck/hp/adult/nasopharyngeal-treatment-pdq.
Head and neck cancers. Fort Washington, Pa.: National Comprehensive Cancer Network. http://www.nccn.org/professionals/physician_gls/f_guidelines.asp.
Flint PW, et al. Benign and malignant tumors of the nasopharynx. In: Cummings Otolaryngology: Head & Neck Surgery. 6th ed. Philadelphia, Pa.: Saunders Elsevier; 2015. https://www.clinicalkey.com.
